Wat kan de EU voor de IJmond betekenen? Én andersom
(De onderstaande toespraak heeft Brigitte gegeven tijdens het debat in de Grote Kerk in Beverwijk over de IJmond in Europese context.)
“Dat is natuurlijk dé perfecte vraag om te stellen. Het riep daarnaast ook allemaal andere vragen bij mij op. Namelijk: wat betekent de IJmond dan voor mij? En: wat betekent de IJmond voor Nederland? En: wat kan de IJmond betekenen voor de EU? En dan, tot slot: wat betekent de EU voor de IJmond? Die vragen wil ik doornemen.”
Wat betekent de IJmond voor mij?
“Die vraag is natuurlijk het makkelijkst. Wat ik ben een kind van de IJmond, en zonder deze regio en de hoogovens was ik er ook niet geweest. Mijn opa kwam hiernaartoe om als kenniswerker bij de hoogovens te beginnen. Toen brak de oorlog uit en konden ze niet meer terug. Zo ontmoette mijn opa mijn oma. En ook mijn vader heeft zijn hele leven bij de hoogovens gewerkt.
Toen ik vroeger die pijpen zag wist ik: ik ben bijna thuis. Ik woonde in Velsen-Noord. Nu is mijn broer milieuspecialist bij Tata Steel en werkt aan de vergroening van het bedrijf. Zonder de IJmond en de hoogovens was ik er ook zeker niet geweest.”
Wat betekent de IJmond voor Nederland?
“Als je naar de IJmond kijkt het is de monding van het Noordzeekanaal. Het kanaal is de bron van vooruitgang geweest voor Nederland. Zo ook de hoogovens; die hier honderd jaar geleden kwamen en heel Noord-Holland hebben laten groeien. We zijn gigantisch gegroeid toen de hoogovens hier kwamen. Ik wil dat dat Noordzeekanaal en de regio IJmond ook de komende tijd, de bron van vooruitgang zijn.
Dat kunnen wij als IJmond heel goed doen. Wij kunnen laten zien, dat wij die regio zijn die die stap maakt. En dat breng mij bij de volgende vraag.”
Wat betekent de IJmond en kan het doen voor Europa?
“U denkt misschien een kleine verwijzing te zien naar John F. Kennedy. Ask not what your country can do for you, but you can do for your country. En dat meen ik ook. We moeten namelijk met zijn allen Europa maken. De IJmond kan daar echt hele mooie dingen in betekenen.
Deze regio kan werken aan de vergroening van de staalindustrie. Wij kunnen hier laten zien dat het kán. Juist omdat het hier zo onder druk staat. Daardoor krijgen we wrijving. Op dit moment wordt er in de Tweede Kamer over gesproken en ik heb er alle vertrouwen in dat het gaat lukken. Dat er een gedegen deal komt tussen het kabinet en Tata Steel zelf. En dat wij als één van de eerste bedrijven in Europa groen staal gaan maken.
Op een manier dat je er ook nog gezond naast kan wonen. Dat betekent ook dat wij als IJmond één van de eerste groene industriegebieden kunnen worden. Als Tata vergroent, stellen zij ook allemaal groene eisen aan al die ondernemers. Daarmee krijgt deze hele regio een push in die nieuwe economie.
Wat de IJmond als tweede voor Europa kan doen, is de groene stekker worden. Ook daar werken wij hard aan. We zijn allemaal windmolenparken aan het aanleggen en de energie die daarvoor nodig is komt via het Noordzeekanaal. Ook de waterstof komt via die route aan land. Dat zorgt voor de nieuwe beschikbare energie. Wij als IJmond zijn één van de vele regio’s in Europa die deze energie leveren. Natuurlijk: we leven ook van de zon in Spanje en van de waterkracht in Noorwegen. Maar dus ook van die windkracht in onze eigen Noordzee.
Het laatste wat de IJmond kan doen voor Europa: het investeren in onze jonge technici van de nieuwe generatie. Wij kunnen hier met al die bedrijven en techneuten bij elkaar, ervoor zorgen dat al onze jongeren nieuwe technieken leren. De overheid en het bedrijfsleven werken hierin al intensief met elkaar samen. Via techpoort en andere ROC’s zijn er al allemaal duurzame opleidingen. Bij het NOVA College is de ‘cursus waterstof’ al beschikbaar. Zodat je het gevoel kan krijgen wat voor een energiebron dat nu eigenlijk is. Deze cursus wordt niet alleen maar gevolgd door MBO-studenten, maar ook door werknemers in het MKB. Bijvoorbeeld Tata. Maar ook door onze eigen ambtenaren. Die beseffen zich dat ze ook moeten werken met waterstof. De samenwerking tussen het bedrijfsleven, het onderwijs en de overheid kan heel inspirerend zijn voor andere regio’s. Als IJmond lopen wij daar echt ontzettend in voorop.
Van deze drie zaken ben ik overtuigd, dat het vanuit de IJmond veel kan betekenen voor Europa.”
Wat kan Europa betekenen voor de IJmond?
“Als je naar de verhoudingen kijkt, dan mag de EU wel net iets meer doen voor de IJmond dan andersom. Het allereerste wat er moet gebeuren is: zorgen voor vrede en veiligheid. Dat heeft Europa al bijna tachtig jaar gedaan. Het begon met de Europese Gemeenschap van Kolen en Staal. Door deze economische verbindingen en belangen werd het onmogelijk om nog oorlog met elkaar te voeren. Dat is nu al tachtig jaar succesvol.
Op dit moment leven we wel in een hele spannende tijd. Nog geen 2000 kilometer hiervandaan staan de Russische tanks. We weten dat Poetin gewoon doorloopt totdat hij wordt tegengehouden. Dat vraagt iets nieuws van Europa. Dat wij een eigen Defensie oprichten.
Voor de IJmond specifiek is dat ook belangrijk. We zijn een regio met veel innovaties, maar dat maakt ons tegelijkertijd ook kwetsbaar. Een plek die echt wel geraakt kan worden door een aanval. De internetkabels komen hier aan land. Plekken die, nogmaals, echt kwetsbaar zijn voor aanvallen. Juist de IJmond heeft belang bij goede samenwerking op het gebied van vrede. Zodat we hier ook in de komende tachtig jaar in vrede kunnen blijven leven.
Ten tweede: de groene industriestrategie. Nationaal zijn wij als lidstaten aan het onderhandelen met de staalindustrie. Eigenlijk hadden wij dit Europees moeten doen. Het was te autonoom. En we zijn nu al ver met staal. Maar andere sectoren moeten nog beginnen. Denk bijvoorbeeld aan cement. Het is echt hard nodig om een Europese strategie hierin te ontwikkelen. Want als we dit allemaal op nationaal niveau blijven doen… Dan moeten we elke keer miljarden stoppen in onze industrie. Wanneer we dit als Europa samen doen kan je het veel slimmer doen.
Ten derde: investeren in het MKB. En dan met name in het effectieve MKB. Een goed voorbeeld is de Just Transition Fund voor de IJmond van 60 miljoen euro. Als ik nu zie wat dat oplevert aan nieuwe fabrieken, ondernemers en circulaire activiteiten. Dan denk ik dat dit de manier is om het te doen. De voorlopers hierin moeten niet in de weg worden gezeten door Europese regels. Dit moeten we doen door de eisen al flink neer te zetten. Neem plastic: wij willen dat in 2027 al verplichten dat 30% van het plastic gerycled is. Zodat de recyclebedrijven het ook overleven. Er moet een soort CO2-grens om Europa heen komen. Dat betekent ook dat de consument de eerlijke prijs betaalt. Investeren in het innovatieve MKB dus.
Als laatste: investeren in de MBO vakmensen. Onze samenleving draait hier toch eigenlijk op. Tijdens corona hebben wij dat gezien: juist de mensen die doorwerkten waren de handen aan het bed, de politieagenten, de kinderopvang, et cetera. De mensen die direct nodig zijn om onze samenleving draaiende te houden. Maar ook voor de energietransitie hebben wij de MBO-vakmensen keihard nodig. Nu hebben wij in Europa daar nog veel te weinig aandacht voor. HBO en WO diploma’s zijn al in heel Europa geldig. De bachelor-masterstructuur is bij iedereen bekend. Als je een diploma hebt in het MBO, is dat niet het geval. Dan moet je eerst een hele administratieve rompslomp door om het erkend te krijgen. Als je in het buitenland wil werken of stage wil lopen, dan krijg je de studiepunten niet gelijkgesteld. Daardoor gaan heel veel MBO-studenten niet naar het buitenland. Ook willen wij dat stagevergoeding voor MBO studenten door heel Europa verplicht wordt. Zo zijn er heel veel voorbeelden, waarbij we MBO-vakmensen en MBO-studenten meer erkenning en waardering kunnen geven. Er moet tenminste gelijke behandeling komen. Eigenlijk een stapje erbovenop. Als we één groep nodig hebben de komende tijd, dan zijn het de MBO-vakmensen.”
Tot slot
“Dat zijn de vier dingen waarvan ik denk wat Europa kan doen voor de IJmond. Ik denk daarnaast dat de IJmond heel veel kan betekenen voor Europa. Ik denk dat Europa heel veel kan betekenen voor de IJmond. En daarom hoop ik natuurlijk dat een IJmonder naar Brussel wordt gestuurd. Want volgens mij is dat goed voor de IJmond én voor Brussel.”